مشاغل سخت و زیان آور

در این مقاله به مشاغل سخت و زیان آور می پردازیم، آن‌ها را به‌صورت کامل و از جنبه‌های مختلف بررسی کرده و با قوانین مرتبط به این نوع مشاغل آشنا شویم. با همراهی وب‌ سایت رادیو استخدام، از آخرین اطلاعات شغلی و موقعیت‌های استخدامی مطلع شوید.

مشاغل سخت و زیان‌ آور

در جامعه، هر شغلی به‌نوبه خود فشارهای جسمی یا ذهنی خاصی دارد. اما برخی از مشاغل به‌دلیل شرایط خاص محیطی، روانی یا فیزیکی، به‌عنوان مشاغل «سخت و زیان‌آور» شناخته می‌شوند.

مشاغل سخت و زیان‌ آور چیست

این دسته از مشاغل، در قانون کار ایران تعریفی مشخص دارند و مشمول قوانین حمایتی خاصی از جمله بازنشستگی زودتر از موعد هستند.

منظور از مشاغل سخت و زیان‌ آور چیست

منظور از مشاغل سخت و زیان‌آور، کارهایی است که در آن‌ها افراد به‌طور مداوم در معرض عوامل آسیب‌زایی چون آلودگی‌های شیمیایی، بیولوژیکی، صوتی، نوری، تشعشعات و فشارهای روانی یا فیزیکی هستند.

به‌گونه‌ای که سلامت جسمی و روحی آن‌ها در معرض تهدید جدی قرار دارد. این مشاغل با گذشت زمان موجب فرسایش سریع نیروی کار و بروز بیماری‌های شغلی می‌شوند.

مشاغل سخت و زیان‌ آور در قانون کار

در قانون کار ایران، برای حمایت از نیروی انسانی، مشاغل خاصی تحت عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور تعریف شده‌اند. این مشاغل در ماده 52، 76 و 78 قانون کار و آیین‌نامه‌های مربوطه تشریح شده‌اند.

به موجب این قوانین، کارگران مشمول این دسته از مشاغل از حقوقی مانند بازنشستگی زودتر، مرخصی بیشتر، ساعات کاری کمتر و پرداخت حق بیمه مازاد برخوردار هستند.

مشاغل سخت و زیان‌ آور قانون کار

مطابق با آیین‌نامه اجرایی قانون کار، مشاغل سخت و زیان‌آور شامل آن دسته از فعالیت‌هایی می‌شوند که حتی با رعایت تمهیدات ایمنی، باز هم اثرات زیان‌بار آن‌ها قابل حذف کامل نیست.

این مشاغل، بر اساس بررسی کمیته‌های تخصصی در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تعیین می‌شوند.

مشاغل سخت و زیان‌ آور شامل چه کسانی میشود

هر فردی که در یکی از مشاغل مصوب و تأیید شده‌ی سخت و زیان‌آور مشغول به کار باشد و سابقه بیمه مرتبط با آن شغل را داشته باشد، مشمول حمایت‌های مربوط به این نوع مشاغل می‌شود.

لازم است این افراد پرونده تقاضای سختی کار خود را از طریق اداره کار یا سازمان تأمین اجتماعی پیگیری کنند تا در لیست مشاغل سخت و زیان‌آور قرار بگیرند.

مشاغل سخت و زیان‌ آور گروه الف و ب

کارهای سخت و زیان‌آور، بسته به ماهیت و امکان کنترل خطرات، به دو گروه کلی الف و ب تقسیم می‌شوند:

مشاغل سخت و زیان‌ آور الف و ب

• گروه الف: مشاغلی هستند که با اجرای تمهیدات فنی، بهداشتی و ایمنی قابل بهبود هستند و می‌توان سختی آن‌ها را از بین برد یا به حدی رساند که دیگر در زمره مشاغل زیان‌آور قرار نگیرند.

• گروه ب: مشاغلی هستند که حتی با استفاده از پیشرفته‌ترین تمهیدات فنی، ایمنی و بهداشتی، همچنان سخت و زیان‌آور باقی می‌مانند.

مشاغل سخت و زیان‌ آور گروه الف

در گروه الف، نمونه‌هایی از مشاغل مانند کار در محیط‌های آلوده به گرد و غبار، صدای بلند، یا تماس با مواد شیمیایی دیده می‌شود که با بهبود تهویه، عایق‌کاری، استفاده از ابزار ایمنی و کاهش ساعات کار می‌توان آن‌ها را به سطح ایمن‌تری رساند.

پس از اعمال این تغییرات، امکان حذف عنوان «سخت و زیان‌آور» از این مشاغل وجود دارد.

مشاغل سخت و زیان‌ آور گروه ب

در گروه ب، مشاغلی قرار دارند که حتی با اعمال بالاترین سطح تمهیدات ایمنی، همچنان ماهیت سخت و زیان‌آور آن‌ها باقی می‌ماند. مانند:

• کار در معادن زیرزمینی؛

• آتش‌نشانی؛

• خبرنگاری در مناطق جنگی یا بحرانی؛

• کار در بخش رادیواکتیو یا پرتوهای یون‌ساز.

مشاغل سخت و زیان‌ آور کدامند

در میان صدها نوع شغل و حرفه‌ای که در جامعه وجود دارد، برخی از آن‌ها بنا به شرایط محیطی، جسمی و روانی خاصی که دارند، در گروه مشاغل سخت و زیان‌آور قرار می‌گیرند.

این مشاغل بنا بر نظر شورای عالی کار و با تصویب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت بهداشت، در فهرست رسمی «کارهای سخت و زیان‌آور» گنجانده شده‌اند.

افراد شاغل در این مشاغل، باید شرایط خاصی را رعایت کرده و تحت پوشش حمایت‌های ویژه‌ای قرار بگیرند.

کدام مشاغل سخت و زیان‌ آور هستند

بر اساس مصوبات قانونی، مشاغلی که در ادامه ذکر شده‌اند، به‌عنوان سخت و زیان‌آور شناخته می‌شوند:

• کار در معادن زیرزمینی یا سطحی، به‌ویژه کار در تونل‌ها و راهروهای سرپوشیده؛

• فعالیت‌های استخراج معدن مانند انفجار، حمل مواد، بهره‌برداری از تجهیزات؛

• حفاری چاه‌ها، قنات‌ها، فاضلاب‌ها و تونل‌های زیرزمینی؛

• فعالیت در نزدیکی کوره‌های ذوب و حمل مواد مذاب؛

• کار در دباغی، سالامور‌سازی، روده‌پاک‌کنی و جمع‌آوری زباله؛

• فعالیت در دامداری، طیور، طویله‌داری و انبار کود؛

• کار بر روی خطوط انتقال برق فشار قوی (بیش از ۶۳ کیلوولت)؛

• فعالیت در مشاغل شن‌پاشی، قیرپاشی، مالچ‌پاشی و پخت آسفالت دستی؛

• قرار گرفتن در معرض پرتوهای یون‌ساز و اشعه‌های رادیواکتیو؛

• غواصی و فعالیت در محیط‌های پرفشار؛

• کار در محیط‌های با آلودگی صوتی بسیار بالا؛

• سم‌پاشی و ضدعفونی در دامداری و کشاورزی؛

• تولید و ترکیب انواع سموم و آفت‌کش‌ها؛

• کار با ابزارها و دستگاه‌های دارای ارتعاش شدید؛

• اشتغال مستقیم در زندان‌ها و ندامتگاه‌ها؛

• مراکز روان‌درمانی و کار با بیماران روانی؛

• مشاغل فوریت‌های پزشکی، مامایی، آزمایشگاه و موارد مشابه؛

• خبرنگاری (به‌دلیل فشارهای کاری و ریسک‌های میدانی)؛

• آتش‌نشانی؛

• رانندگان حمل‌ونقل بین شهری، شهری و راه‌داران وزارت راه.

جدول مشاغل سخت و زیان‌ آور

اگر بخواهیم یک جدول دقیق از مشاغل سخت و زیان‌آور تهیه کنیم، مشاغل بالا در صدر این لیست قرار می‌گیرند.

البته این فهرست به‌طور سالانه به‌روزرسانی می‌شود و امکان افزوده شدن مشاغل جدید نیز وجود دارد.

فهرست مشاغل سخت و زیان‌ آور

این فهرست، به‌عنوان مرجع رسمی از سوی نهادهای قانونی منتشر شده و مبنای ارزیابی وضعیت کارگران برای دریافت مزایای شغل سخت می‌باشد.

اگر شغل فردی در این فهرست ذکر شده باشد، کارفرما و سازمان تأمین اجتماعی موظف‌اند حقوق مرتبط با آن را رعایت کنند.

لیست مشاغل سخت و زیان‌ آور

تمامی مواردی که پیش‌تر به آن‌ها اشاره شد، در لیست مصوب مشاغل سخت و زیان‌آور قرار دارند.

این لیست هر چند وقت یک‌بار توسط کمیته‌های تخصصی بازبینی و اصلاح می‌شود و باید توسط کارفرمایان، بیمه‌گذاران و کارگران مدنظر قرار گیرد.

لیست مشاغل سخت و زیان‌ آور ایران

لیست نهایی این مشاغل در ایران، تحت نظارت نهادهای زیر تهیه و تأیید می‌شود:

• شورای عالی حفاظت فنی؛

• وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛

• وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی؛

• سازمان تأمین اجتماعی.

این فهرست، پایه‌ای برای تعیین سختی کار، بازنشستگی زودتر از موعد، مزایای بیمه‌ای و بهداشتی است.

درخواست سختی کار

با وجود اینکه لیست مشاغل سخت و زیان‌آور توسط مراجع قانونی مشخص و مصوب شده است، برخی از شاغلان در حرفه‌هایی فعالیت دارند که شرایط کاری آن‌ها از نظر جسمی یا روانی بسیار دشوار است.

اما این مشاغل به‌طور رسمی در لیست یادشده قرار نگرفته‌اند. در چنین شرایطی، امکان درخواست سختی کار برای بررسی و ثبت آن شغل در گروه مشاغل سخت و زیان‌آور وجود دارد.

نحوه گرفتن سختی کار

برای اینکه یک شغل خاص به‌عنوان شغل سخت و زیان‌آور شناخته شود، کارگر، کارفرما، تشکل‌های صنفی، وزارت بهداشت، وزارت کار و حتی سازمان تأمین اجتماعی می‌توانند نسبت به سختی آن شغل، اظهار نظر رسمی داشته و درخواست ثبت سختی کار را ارائه دهند.

درخواست بررسی مشاغل سخت

درخواست بررسی مشاغل سخت باید از طریق اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان محل اشتغال انجام شود. این اداره مسئول دریافت درخواست و آغاز بررسی‌های تخصصی در محل کار است.

درخواست بررسی مشاغل سخت و زیان‌ آور

فرایند کامل درخواست بررسی مشاغل سخت و زیان‌آور شامل مراحل زیر است:

1. تکمیل فرم درخواست مربوطه؛

2. ارائه آن به اداره کل کار و رفاه اجتماعی؛

3. بازدید کارشناسان بهداشت حرفه‌ای وزارت بهداشت و بازرسان وزارت کار؛

4. بررسی نهایی توسط کمیته‌های بدوی و تجدید نظر در استان؛

5. صدور رأی نهایی و ثبت شغل به‌عنوان سخت و زیان‌آور (در صورت تأیید).

فرم درخواست بررسی مشاغل سخت و زیان‌ آور

برای ثبت رسمی درخواست، باید فرم درخواست بررسی مشاغل سخت و زیان‌آور را دریافت، تکمیل و به مرجع ذی‌ربط ارائه دهید. این فرم‌ها بر اساس نوع درخواست (فردی یا سازمانی) متفاوت هستند.

فرم مشاغل سخت و زیان‌ آور

اصلی‌ترین ابزار شروع فرایند تقاضا، فرم مشاغل سخت و زیان‌آور است که می‌تواند از سوی افراد مختلف تکمیل شود.

هر کدام از این فرم‌ها، اطلاعات دقیق از محیط کار، نوع شغل، ریسک‌های موجود و شرایط فیزیکی و روانی کار را شامل می‌شوند.

فرم‌ مشاغل سخت و زیان‌ آور

گاهی از این فرم‌ها به‌صورت جمعی استفاده می‌شود، مخصوصاً زمانی که گروهی از کارگران یا سازمانی خاص، قصد ثبت یک شغل در لیست مشاغل سخت را دارند.

فرم‌ های مشاغل سخت و زیان‌ آور

انواع فرم‌های مشاغل سخت و زیان‌آور به‌صورت دسته‌بندی‌شده در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرند و شامل نسخه‌هایی برای افراد حقیقی و حقوقی است.

فرم شماره یک مشاغل سخت و زیان‌ آور

فرم شماره 1 برای افرادی است که به‌صورت شخصی و مستقل قصد دارند تقاضای بررسی سختی شغل خود را ارائه دهند.

فرم شماره 1 مشاغل سخت و زیان‌ آور

اطلاعات موردنیاز شامل: مشخصات فردی، نوع شغل، محل اشتغال، مخاطرات کاری و مستندات پزشکی احتمالی می‌باشد.

فرم شماره 2 مشاغل سخت و زیان‌ آور

فرم شماره 2 توسط نهادها یا افراد مسئول مثل کارفرما، تشکل‌های کارگری یا نهادهای دولتی تکمیل می‌شود. این فرم بیشتر حالت رسمی و صنفی دارد و برای بررسی دسته‌جمعی یا شغلی استفاده می‌شود.

پیگیری مشاغل سخت و زیان‌ آور

پس از ارسال فرم‌ها و بررسی میدانی توسط کارشناسان، می‌توان وضعیت درخواست را از طریق ادارات کار و رفاه اجتماعی استان یا سامانه‌های مرتبط با وزارت کار پیگیری کرد.

نتیجه نهایی به کارگر یا نماینده قانونی اعلام خواهد شد و در صورت تأیید، مزایای شغلی سخت برای فرد لحاظ می‌گردد.

ساعات کاری مشاغل سخت و زیان آور

بر اساس قانون کار جمهوری اسلامی ایران، ساعات کاری مشاغل سخت و زیان‌آور با مشاغل عادی تفاوت قابل‌توجهی دارد.

دلیل اصلی این تفاوت، سطح بالای فشار جسمی و روانی در این نوع مشاغل است که می‌تواند در طولانی‌مدت به آسیب‌های جدی برای نیروی کار منجر شود.

ساعت کار در مشاغل سخت و زیان آور

در حالت عادی، ساعت کار در مشاغل سخت و زیان‌آور روزانه 6 ساعت است. این میزان به‌صورت قانونی تعیین شده تا از فرسودگی زودرس و صدمات جسمی و روانی شاغلان این دسته از مشاغل جلوگیری شود.

ساعت کاری مشاغل سخت و زیان آور

در مقابل مشاغل عادی که ساعت کاری آن‌ها 8 ساعت در روز و 44 ساعت در هفته است، ساعت کاری مشاغل سخت و زیان‌آور تنها 36 ساعت در هفته در نظر گرفته شده است.

با تقسیم این عدد بر 6 روز کاری، میانگین 6 ساعت در روز برای شاغلان این حرفه‌ها به‌دست می‌آید.

ساعت کار مشاغل سخت و زیان آور

این تفاوت در ساعت کار مشاغل سخت و زیان‌آور، به‌منظور رعایت اصول بهداشت حرفه‌ای، سلامت روان، و پیشگیری از بیماری‌های شغلی، توسط قانون‌گذار پیش‌بینی شده است.

کاهش ساعات کاری، بخشی از امتیازاتی است که برای جبران دشواری این نوع مشاغل اختصاص یافته است.

میزان ساعت کاری مشاغل سخت و زیان آور

به‌طور خلاصه، میزان ساعت کاری مشاغل سخت و زیان‌آور به شرح زیر است:

• مشاغل عادی: حداکثر 44 ساعت در هفته (میانگین 8 ساعت در روز)

• مشاغل سخت و زیان‌آور: حداکثر 36 ساعت در هفته (میانگین 6 ساعت در روز)

این موضوع یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های قانونی بین مشاغل معمولی و مشاغل سخت به شمار می‌رود و نقش مهمی در سیاست‌های رفاهی و ایمنی شغلی دارد.

حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور

یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در مورد مشاغل سخت و زیان‌آور باید به آن توجه کرد، حق بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور است.

این مشاغل، با توجه به شرایط دشوار کاری، قوانین خاصی در حوزه بیمه دارند که با سایر مشاغل متفاوت است.

بیمه مشاغل سخت و زیان آور

در قانون، برای بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور تسهیلات ویژه‌ای در نظر گرفته شده تا بتوان بخشی از فشار ناشی از شرایط کاری را جبران کرد.

این تسهیلات در دو بخش عمده قابل بررسی هستند: سابقه بیمه و درصد حق بیمه.

پرداخت 4 درصد مشاغل سخت و زیان آور

یکی از تفاوت‌های اصلی در حوزه بیمه این است که کارفرما در قبال هر نیروی کار شاغل در این حوزه، موظف به پرداخت 4 درصد مشاغل سخت و زیان‌آور به‌صورت مازاد بر حق بیمه معمولی است.

این 4 درصد اضافی به‌منظور تأمین منابع لازم برای مزایایی مانند بازنشستگی زودهنگام در نظر گرفته می‌شود.

پرداخت حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور

در حالت عادی، کارفرما باید 23 درصد از حقوق ماهیانه کارگر را به‌عنوان حق بیمه پرداخت کند. اما در پرداخت حق بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور، این میزان به 27 درصد افزایش می‌یابد.

این تفاوت نشان‌دهنده اهمیت پوشش‌های بیمه‌ای ویژه برای این دسته از مشاغل است.

درصد حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور 4

همان‌طور که اشاره شد، درصد حق بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور 4 درصد بیشتر از مشاغل عادی است.

این درصد اضافه، تنها بر عهده کارفرماست و باید طبق آخرین دستمزد مصوب شورای عالی کار محاسبه و پرداخت شود.

تفاوت حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور

یکی دیگر از موارد مهم، تفاوت حق بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور در زمینه سابقه بیمه است. به این معنا که هر سال فعالیت در این مشاغل، معادل یک سال و نیم سابقه بیمه محسوب می‌شود.

این مزیت ویژه موجب بازنشستگی زودتر افراد در این نوع مشاغل می‌گردد.

قانون بیمه مشاغل سخت و زیان آور

بر اساس قانون بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور، این مشاغل مشمول بازنشستگی پیش از موعد هستند، به‌شرط آنکه فرد حداقل 20 سال سابقه کار در شغل سخت داشته باشد.

همچنین کارفرما موظف به پرداخت حق بیمه مضاعف (27 درصد) است و در صورت عدم پرداخت، مشمول جریمه خواهد شد.

نحوه محاسبه حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور

نحوه محاسبه حق بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور به این شکل است:

این فرمول توسط سازمان تأمین اجتماعی برای تعیین میزان حق بیمه پرداختی استفاده می‌شود.

پرداخت حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور

در نهایت، اگر شغل فرد در فهرست مشاغل سخت باشد یا با درخواست شخصی، سخت بودن آن تأیید شود، پرداخت حق بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور مشمول مقررات خاص خواهد بود.

رعایت این قانون از سوی کارفرما الزامی است و برای شاغلان، مزایای قابل‌توجهی مانند بازنشستگی زودهنگام و سابقه بیشتر به همراه دارد.

بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور

در مقایسه با مشاغل عادی که بازنشستگی در آن‌ها معمولاً با حداقل 30 سال سابقه کاری و در برخی موارد با در نظر گرفتن حداقل سن بازنشستگی انجام می‌شود، قوانین بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور متفاوت است و مزایای ویژه‌ای برای شاغلان آن در نظر گرفته شده است.

قانون بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور

مطابق قانون بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور، تمامی بیمه‌شدگانی که سابقه کافی فعالیت در این نوع مشاغل را دارند، می‌توانند بدون در نظر گرفتن شرط سنی، درخواست بازنشستگی بدهند.

هدف از این قانون، محافظت از سلامت جسمی و روانی افراد شاغل در این محیط‌های کاری دشوار است.

شرایط بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور

شرایط بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور به شرح زیر است:

• حداقل 20 سال سابقه کار متوالی در مشاغل سخت و زیان‌آور همراه با پرداخت بیمه در کل این مدت؛

• یا حداقل 25 سال سابقه کار متناوب در مشاغل سخت و زیان‌آور همراه با پرداخت بیمه.

در هر دو حالت، بازنشستگی بدون توجه به سن فرد امکان‌پذیر است.

بازنشستگی پیش از موعد مشاغل سخت و زیان آور

بر اساس این قانون، بازنشستگی پیش از موعد مشاغل سخت و زیان‌آور با هدف جبران آسیب‌های جسمی و روحی حاصل از سال‌ها فعالیت در شرایط کاری دشوار فراهم شده است.

این امتیاز ویژه به شاغلان اجازه می‌دهد تا پیش از رسیدن به سن بازنشستگی معمول، از خدمات بازنشستگی استفاده کنند.

بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور

با توجه به ماهیت خطرناک و طاقت‌فرسای بسیاری از مشاغل، بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور بر پایه سابقه کاری محاسبه می‌شود، نه سن.

این ویژگی باعث شده تا بسیاری از کارگران بتوانند زودتر از موعد مقرر بازنشسته شوند.

قانون جدید بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور

در قانون جدید بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور نیز همچنان تأکید بر عدم شرط سنی، و ضرورت سابقه 20 ساله یا 25 ساله در مشاغل سخت وجود دارد.

همچنین با توجه به تغییرات اخیر در مقررات بیمه‌ای، ارائه مستندات دقیق و تأیید بازرس کار، الزامی است.

بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور چند سال است

پاسخ به این سوال ساده است: بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور چند سال است؟ با 20 سال سابقه متوالی یا 25 سال سابقه متناوب، شاغلان این حوزه بدون شرط سن، بازنشسته می‌شوند.

این سابقه در شرایط عادی باید 30 سال باشد.

شرایط جدید بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور بیمه عادی

در صورتی که فرد بخشی از سابقه بیمه خود را در شغل‌های عادی و بخشی را در مشاغل سخت گذرانده باشد، باید سابقه مشاغل سخت او توسط سازمان‌های مرتبط بررسی و محاسبه شود.

شرایط جدید بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور بیمه عادی در این حالت بر اساس درصد و نسبت سابقه تعیین می‌شود.

نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور

نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور مشابه مشاغل عادی است، با این تفاوت که مدت فعالیت در این شغل‌ها، امتیاز بیشتری دارد.

معمولاً میانگین حقوق دو سال پایانی کار فرد (بر اساس بیمه پرداخت‌شده) به‌عنوان مبنای محاسبه مستمری بازنشستگی در نظر گرفته می‌شود.

پیگیری بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور

برای پیگیری بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور، فرد باید با در دست داشتن مدارک سابقه بیمه، تاییدیه سخت و زیان‌آور بودن شغل از اداره کار، و فرم‌های مربوطه، به شعب تأمین اجتماعی مراجعه کند.

بررسی پرونده، توسط کمیته‌های مربوطه انجام شده و پس از تأیید نهایی، مراحل بازنشستگی طی می‌شود.

مرخصی مشاغل سخت و زیان آور

یکی از تسهیلات ویژه‌ای که برای افراد شاغل در محیط‌های کاری دشوار در نظر گرفته شده، افزایش مدت مرخصی مشاغل سخت و زیان‌آور است.

این امتیاز با هدف جبران فشارهای روانی و جسمی ناشی از شرایط سخت کاری ایجاد شده است.

مرخصی در مشاغل سخت و زیان آور

افرادی که در مشاغل سخت و زیان‌آور مشغول به کار هستند، برای بازیابی قوای جسمی و روحی، نیاز به استراحت بیشتری دارند.

بر همین اساس، قانون‌گذار در قوانین کار و تأمین اجتماعی، میزان مرخصی سالانه این افراد را بیشتر از سایر مشاغل عادی در نظر گرفته است.

میزان مرخصی مشاغل سخت و زیان آور

طبق ماده 65 قانون کار، میزان مرخصی مشاغل سخت و زیان‌آور برابر با 5 هفته در سال است.

این عدد در مقایسه با مرخصی 30 روزه سالانه در مشاغل معمولی، افزایش قابل توجهی دارد و نشان از توجه قانون‌گذار به شرایط دشوار این مشاغل دارد.

میزان مرخصی در مشاغل سخت و زیان آور

میزان مرخصی در مشاغل سخت و زیان‌آور باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که به سلامت جسمی و روانی فرد کمک کند.

بر اساس توصیه قانون، استفاده از این مرخصی بهتر است به‌صورت 2 دوره در هر سال و در پایان هر ۶ ماه کاری انجام شود. البته اجرای این مورد نیاز به توافق با کارفرما دارد.

مرخصی سالانه مشاغل سخت و زیان آور

به‌طور رسمی، مرخصی سالانه مشاغل سخت و زیان‌آور، 5 هفته (35 روز کاری) تعیین شده و این رقم نشان‌دهنده تأکید بر لزوم استراحت کافی برای افرادی است که در محیط‌های دارای خطرات فیزیکی یا روانی فعالیت می‌کنند.

مدت مرخصی مشاغل سخت و زیان آور

در نهایت، مدت مرخصی مشاغل سخت و زیان‌آور باید در تقویم کاری سالانه شاغلان به‌طور جدی مد نظر قرار گیرد.

این مرخصی حق قانونی نیروی کار بوده و در کنار کاهش ساعات کاری، یکی از ابزارهای مؤثر برای جلوگیری از فرسودگی شغلی به‌شمار می‌آید.

مشاغل سخت و زیان‌ آور درجه یک

این دسته شامل شغل‌هایی است که بیشترین میزان خطر و آسیب جسمی یا روانی را دارند. مثل کار در معادن زیرزمینی، کوره‌های ذوب فلزات یا محیط‌های دارای اشعه و سموم قوی.

مشاغل سخت و زیان‌ آور درجه سه

مشاغل درجه سه نسبت به درجه یک و دو، شرایط آسیب‌زای کمتری دارند، اما همچنان سختی‌هایی مثل فشار کاری بالا، تماس با آلودگی یا شرایط پرتنش دارند.

مانند رانندگان بین شهری، نگهبان زندان یا نیروهای خدمات شهری. این افراد بسته به نظر کارشناسی، ممکن است مشمول برخی مزایای سختی کار شوند.

گروه‌های مشاغل سخت و زیان‌ آور

مشاغل سخت به چند گروه تقسیم می‌شوند، از جمله:

• شغل‌هایی با خطر فیزیکی بالا (مثل معدن یا کار با کوره)

• مشاغل در تماس با مواد شیمیایی یا آلوده

• مشاغل با فشار روانی یا اجتماعی بالا (مثل روان‌درمانی یا زندان)

• شغل‌هایی با شرایط کاری خاص (مثل شب‌کاری یا رانندگی طولانی‌مدت)

این گروه‌بندی‌ها برای تعیین مزایا، بیمه و شرایط بازنشستگی کاربرد دارند.

قانون مشاغل سخت و زیان‌ آور

قانون مشاغل سخت و زیان‌آور به منظور حمایت از کارگرانی تدوین شده که در محیط‌های آسیب‌زا فعالیت می‌کنند.

این قانون شامل مواردی مانند کاهش ساعت کاری، مرخصی بیشتر، بازنشستگی زودتر و حق بیمه بالاتر است.

قوانین مشاغل سخت و زیان‌ آور

این قوانین مجموعه‌ای از مقررات مصوب وزارت کار، وزارت بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی هستند که شرایط شناسایی، مزایا و نحوه بازنشستگی در این مشاغل را مشخص می‌کنند.

آیین‌ نامه مشاغل سخت و زیان‌ آور

آیین‌نامه اجرایی ماده 92 قانون کار، جزئیات دقیق بررسی، تشخیص و تأیید مشاغل سخت و زیان‌آور را مشخص می‌کند.

طبق این آیین‌نامه، کارشناسان بهداشت حرفه‌ای و بازرسان کار وظیفه بررسی محیط کار را دارند.

آیین‌ نامه جدید مشاغل سخت و زیان‌ آور

نسخه‌های به‌روزرسانی‌شده آیین‌نامه مشاغل سخت، شامل اصلاحاتی در فرآیند رسیدگی، تعیین مصادیق جدید مشاغل آسیب‌زا و تسهیل بازنشستگی بیمه‌شدگان است.

که به‌طور دوره‌ای توسط دولت و وزارت تعاون منتشر می‌شود.

ماده قانونی مشاغل سخت و زیان‌ آور

ماده 92 قانون کار به‌عنوان ماده پایه‌ای این حوزه شناخته می‌شود و به تعریف، بررسی و تسهیلات مشاغل سخت می‌پردازد.

طبق این ماده، کارفرمایان موظف به اجرای مزایای مشخص برای مشاغل سخت هستند.

قانون مشاغل سخت و زیان‌ آور تأمین اجتماعی

سازمان تأمین اجتماعی در چارچوب قانون کار، موظف به احتساب سابقه بیمه به‌صورت 1.5 برابر برای این مشاغل است و 4٪ حق بیمه اضافه از کارفرما دریافت می‌شود.

مشاغل سخت و زیان‌ آور در قانون مدیریت خدمات کشوری

در قانون مدیریت خدمات کشوری، برخی مشاغل دولتی که با خطر یا فشار زیاد همراه هستند نیز می‌توانند مشمول مزایای مشاغل سخت شوند.

البته تطبیق آن با قانون کار نیازمند تصویب کمیسیون‌های مربوطه است.

مشاغل سخت و زیان‌ آور در قانون خدمات کشوری

این قانون برای کارکنان دولت تنظیم شده و در آن به صورت موردی به مشاغل سخت در دستگاه‌های اجرایی اشاره شده است؛ اما اجرای مزایای کامل نیازمند تناظر با آیین‌نامه‌های قانون کار است.

هزینه مشاغل سخت و زیان‌ آور

هزینه‌های این مشاغل شامل افزایش 4 درصدی حق بیمه برای کارفرما، هزینه‌های معاینات پزشکی و گاهی تجهیزات ایمنی ویژه برای کارگران می‌شود. این موارد بار مالی بیشتری بر کارفرمایان تحمیل می‌کند.

ذخیره مشاغل سخت و زیان‌ آور

کارفرمایان موظف‌اند برای کارگران مشمول، ذخیره‌ای معادل 4 درصد از حقوق ماهیانه آنان برای حق بیمه مازاد در نظر بگیرند. این ذخیره در محاسبات مالیاتی و حقوقی اهمیت دارد.

نحوه محاسبه ذخیره مشاغل سخت و زیان‌ آور

ذخیره بیمه مشاغل سخت به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
4٪ × حقوق مشمول بیمه × تعداد ماه‌ها
این مبلغ باید توسط کارفرما به حساب تأمین اجتماعی واریز شود تا مزایای قانونی کارگر محفوظ بماند.

جدول مشاغل سخت و زیان‌ آور تأمین اجتماعی

سازمان تأمین اجتماعی بر اساس آیین‌نامه‌ها و بررسی‌های مشترک با وزارت کار و وزارت بهداشت، فهرستی از مشاغل سخت و زیان‌آور ارائه کرده که شامل مشاغلی با شرایط کاری خطرناک، زیان‌آور و آسیب‌زا برای سلامت جسم و روان است.

این جدول مبنای بازنشستگی زودهنگام و مزایای خاص بیمه‌ای قرار می‌گیرد.

لیست مشاغل سخت و زیان‌ آور تأمین اجتماعی

برخی از مشاغل تاییدشده در این لیست عبارت‌اند از:

• کار در معادن (زیرزمینی و روباز)

• کارگران کوره‌های ذوب

• حفر قنات، چاه و فاضلاب

• مشاغل مربوط به سم‌پاشی و مواد شیمیایی

• کار با اشعه و مواد پرتوزا

• رانندگان حمل‌ونقل سنگین بین‌شهری

• خبرنگاران، آتش‌نشانان، زندان‌بانان و…

لیست مشاغل سخت و زیان‌ آور بیمارستان

مشاغل زیر در بیمارستان‌ها معمولاً در دسته سخت و زیان‌آور قرار می‌گیرند:

• پرستاران بخش‌های ویژه (ICU، اورژانس)

• تکنسین‌های رادیولوژی و آزمایشگاه

• نیروهای خدماتی در بخش عفونی یا اورژانس

• فوریت‌های پزشکی و آمبولانس

• نیروهای نظافت محیط‌های عفونی

لیست مشاغل سخت و زیان‌ آور وزارت بهداشت

وزارت بهداشت برخی مشاغل را به دلیل تماس مستقیم با بیماری‌ها، مواد شیمیایی یا فشار روانی بالا به‌عنوان سخت و زیان‌آور تأیید کرده است. این مشاغل شامل:

• تکنسین‌های آزمایشگاه

• مسئولان ضدعفونی، کنترل عفونت

• فوریت‌های پزشکی

• بهیاران، پرستاران و ماماها در محیط‌های پرتراکم و پرخطر

لیست مشاغل سخت و زیان‌ آور ایران

لیست رسمی مشاغل سخت در ایران طبق مصوبه شورای عالی کار و تأیید وزارت بهداشت و تأمین اجتماعی تدوین شده است.

مشاغل معدنی، شیمیایی، برق فشار قوی، محیط‌های آلوده صوتی یا پر استرس، رانندگی‌های طولانی، پرستاری، آتش‌نشانی، و کار با اشعه از جمله آن‌هاست.

این لیست در سراسر کشور اعتبار دارد و مبنای تشخیص سختی کار است.

رانندگی جزو مشاغل سخت و زیان‌ آور است

رانندگی حمل و نقل بار و مسافر، به ویژه رانندگان بین‌شهری و جاده‌ای، جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شود.

فشارهای جسمی مانند نشستن طولانی‌مدت، شرایط جاده‌ای دشوار، احتمال تصادف و فشارهای روحی ناشی از مسئولیت بالا و رانندگی در شرایط مختلف جوی، باعث شده که این شغل در فهرست مشاغل سخت و زیان‌آور قرار گیرد.

آیا نگهبانی جزو مشاغل سخت و زیان‌ آور است

معمولاً نگهبانی جزو مشاغل سخت و زیان‌آور طبقه‌بندی نمی‌شود، اما اگر نگهبان در محیط‌های پرخطر مانند زندان‌ها، مراکز امنیتی یا اماکن با تهدیدهای امنیتی بالا فعالیت کند، ممکن است به عنوان شغل سخت و زیان‌آور شناخته شود.

آیا ناتوانی جزو مشاغل سخت و زیان‌ آور است

افراد ناتوان ممکن است در مشاغل سخت و زیان‌آور قادر به کار نباشند یا به حمایت‌های خاص نیاز داشته باشند.

قوانین و مقررات تامین اجتماعی و بهداشت کار، شرایط ویژه‌ای را برای حمایت از افراد دارای ناتوانی در محیط کار در نظر گرفته‌اند.

آیا حسابداری جزو مشاغل سخت و زیان‌ آور است

خیر، حسابداری جزو مشاغل اداری و فکری است و معمولاً در محیط‌های اداری و بدون خطرهای جسمی یا زیان‌آور خاص انجام می‌شود.

بنابراین در فهرست مشاغل سخت و زیان‌آور قرار ندارد و شامل مزایای قانونی مربوط به کاهش ساعت کاری یا مرخصی‌های بیشتر نخواهد شد.

مشاغل سخت و زیان‌ آور برای زنان

قوانین کار برای زنان در مشاغل سخت و زیان‌آور محدودیت‌هایی قائل شده‌اند تا سلامت جسمی و روانی آن‌ها حفظ شود.

برخی مشاغل سخت مثل کارهای معدنی، کار با مواد سمی، کارهای با فشار زیاد جسمی و محیط‌های بسیار آلوده برای زنان ممنوع یا محدود شده است.

همچنین ساعت کاری زنان شاغل در این مشاغل به گونه‌ای تنظیم می‌شود که فشار کمتری متحمل شوند و مرخصی‌های بیشتری به آن‌ها تعلق گیرد.

مشاغل سخت و زیان‌ آور بیمارستان

کار در بیمارستان‌ها، به ویژه در بخش‌هایی مانند ICU، اورژانس، بخش‌های عفونی و آزمایشگاه‌ها، جزو مشاغل سخت و زیان‌آور است.

پرستاران، تکنسین‌های آزمایشگاهی، نیروهای خدماتی و پاک‌سازی، پزشکان اورژانس و نیروهای مقابله با بیماری‌های واگیر، در معرض فشارهای جسمی، روحی و خطرات بیولوژیکی قرار دارند که آن‌ها را در دسته مشاغل سخت قرار می‌دهد.

مشاغل سخت و زیان‌ آور وزارت بهداشت

وزارت بهداشت مشاغلی مانند پرستاری، فوریت‌های پزشکی، سم‌پاشی و ضدعفونی، آزمایشگاه‌های تشخیصی و نیروهای مقابله با بیماری‌های واگیر را به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور معرفی کرده است.

این مشاغل به دلیل خطرات زیستی، فشارهای جسمی و روانی، و شرایط دشوار کاری از حمایت‌های قانونی ویژه برخوردار هستند.

مشاغل سخت و زیان‌ آور شهرداری

کارگران شهرداری که در حوزه جمع‌آوری و حمل زباله، کار در فاضلاب‌ها، نظافت معابر، کار در تونل‌ها و مخازن زیرزمینی فعالیت دارند، به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور شناخته می‌شوند.

این افراد در معرض خطرات جسمی و آلودگی‌های مختلف قرار دارند و قوانین خاصی برای ساعات کاری، مرخصی و بیمه آن‌ها وجود دارد.

مشاغل سخت و زیان‌ آور سازمان زندان‌ ها

زندانیان‌بان‌ها و نگهبانان زندان‌ها که در محیط‌های پرتنش و پرخطر کار می‌کنند، با فشارهای روحی و روانی زیاد مواجه‌اند.

به همین دلیل، این مشاغل نیز جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شوند و از مزایای قانونی این حوزه بهره‌مند می‌گردند.

مشاغل سخت و زیان‌ آور کارکنان دولت

برخی مشاغل کارکنان دولت که با شرایط سخت و زیان‌آور همراه هستند، مانند نیروهای فوریت‌های پزشکی، آتش‌نشانی، و ماموران عملیاتی، مشمول قوانین مشاغل سخت و زیان‌آور می‌شوند.

مشاغل سخت و زیان‌ آور اداره کار

اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مسئول بررسی، تایید و به‌روزرسانی لیست مشاغل سخت و زیان‌آور است.

این اداره بر اساس آیین‌نامه‌ها و درخواست‌های کارگران، کارفرمایان و وزارتخانه‌های مرتبط، وضعیت مشاغل را ارزیابی و در صورت تایید، به عنوان مشاغل سخت معرفی می‌کند.

مشاغل سخت و زیان‌ آور وزارت تعاون

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نقش مهمی در حمایت از کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور دارد.

این وزارتخانه علاوه بر تایید مشاغل سخت، پیگیری حقوق و مزایای این افراد و ارائه راهکارهای بهبود شرایط کاری آن‌ها را نیز بر عهده دارد.

مشاغل سخت و زیان‌ آور وزارت کار

وزارت کار مسئول تصویب قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به مشاغل سخت و زیان‌آور است.

این وزارتخانه در کنار اداره کار، با همکاری وزارت بهداشت و سازمان تامین اجتماعی، شرایط کاری، حقوق و مزایای ویژه برای این مشاغل را تعریف و اجرا می‌کند.

کمیته مشاغل سخت و زیان‌ آور

کمیته مشاغل سخت و زیان‌آور معمولاً در سطح استان‌ها یا سازمان‌ها تشکیل می‌شود و وظیفه آن بررسی و ارزیابی شرایط کاری مشاغل مختلف است.

این کمیته با بازدید میدانی از محل کار و بررسی عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و روانی محیط کار، میزان سختی و زیان‌آوری شغل را ارزیابی می‌کند

کمیسیون مشاغل سخت و زیان‌ آور

کمیسیون مشاغل سخت و زیان‌آور معمولاً در سطح وزارت کار یا سازمان تامین اجتماعی فعالیت می‌کند و وظیفه نهایی بررسی و تصویب مشاغل سخت را بر عهده دارد.

این کمیسیون از نمایندگان وزارتخانه‌های مربوطه، تشکل‌های کارگری و کارفرمایی تشکیل شده و پس از دریافت گزارش‌های کمیته‌های استانی، درباره اضافه یا حذف مشاغل از لیست سخت و زیان‌آور تصمیم‌گیری می‌کند.

تصویب نهایی این کمیسیون، اعتبار قانونی دارد و مبنای اجرای قوانین و مزایای مرتبط با مشاغل سخت محسوب می‌شود.

مشاوره مشاغل سخت و زیان‌ آور

خدمات مشاوره‌ای در زمینه مشاغل سخت و زیان‌آور به کارگران، کارفرمایان و سازمان‌ها کمک می‌کند تا با حقوق، تعهدات و تسهیلات قانونی این مشاغل آشنا شوند.

کارشناسان بهداشت حرفه‌ای، حقوق کار و ایمنی محیط کار، راهنمایی‌های لازم را در خصوص نحوه درخواست تایید سختی کار، تشخیص شرایط کار سخت و مزایای بیمه و بازنشستگی ارائه می‌دهند.

این مشاوره باعث می‌شود افراد و سازمان‌ها بتوانند بهتر از حق و حقوق خود دفاع کنند و فرایندهای قانونی را به درستی طی کنند.

مشاغل سخت و زیان آور چند سال است

مشاغل سخت و زیان آور معمولاً شامل افرادی می‌شود که حداقل 20 سال سابقه کار مداوم یا 25 سال سابقه متناوب در این نوع مشاغل داشته باشند.

محاسبه مشاغل سخت و زیان آور

سابقه کاری در مشاغل سخت و زیان آور به گونه‌ای محاسبه می‌شود که هر سال کار در این شغل معادل 1.5 سال سابقه عادی محسوب می‌شود.

نحوه محاسبه مشاغل سخت و زیان آور

علاوه بر این، کارفرما باید 4 درصد بیشتر از حق بیمه عادی را برای این نیروها پرداخت کند که بر اساس آخرین دستمزد شورای عالی کار تعیین می‌شود.

عنوان مشاغل سخت و زیان آور

عناوین این مشاغل شامل انواع مشاغل در معدن، صنایع با فشار و دماهای بالا، مشاغل با خطرات شیمیایی یا بیولوژیکی، و سایر کارهایی است که فشار جسمی و روحی زیادی به کارکنان وارد می‌کند.

این عناوین به صورت دقیق توسط وزارت کار و بهداشت تعیین شده‌اند.

عناوین مشاغل سخت و زیان آور

در فهرست مشاغل سخت و زیان آور، عناوین مختلفی از جمله کار در معادن زیرزمینی، کار در کوره‌ها و صنایع شیمیایی، کار در محیط‌های با آلودگی صوتی یا ارتعاشات بالا و همچنین برخی مشاغل خدماتی مانند آتش‌نشانی و فوریت‌های پزشکی دیده می‌شود.

عناوین شغلی مشاغل سخت و زیان آور

هر عنوان شغلی در این گروه‌ها با جزئیات شرایط کار، میزان سختی و نوع زیان‌دیدگی مشخص شده است که کارفرمایان و بیمه‌گذاران بر اساس آن باید حقوق و مزایا را پرداخت کنند.

غیبت مشاغل سخت و زیان آور

در صورت غیبت در مشاغل سخت و زیان آور، قوانین و مقررات خاصی وجود دارد که معمولا سخت‌گیری کمتری نسبت به مشاغل عادی به دلیل فشار کاری بیشتر اعمال می‌شود.

با این حال، فرد باید دلایل موجه و مدارک لازم را ارائه کند تا حقوق و مزایای خود را از دست ندهد.

⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬

پرداخت مالیات حقوق

تفاوت قرارداد پاره وقت و تمام وقت

قوانین مالیات حقوق

مطالعه بیشتر